BÀ CỐNG QUẬN

Gan Sặt xưa nay tiếng lẫy lừng
Thuyền quyên còn thế nữa anh hùng.

Làng dược ướp trong bầu không khí se lạnh, trong làn gió bấc tràn về lổng lộng. Trang Liệt ngái ngủ bỗng choảng tỉnh bởi tiếng gậy tre đập vào nhau chan chát, bởi tiếng reo hò xung trận… Hai đồng niên đánh nhau quyết liệt để giành mâm xôi gà do làng treo thưởng. Trưởng đồng niên 14, người choẳt cheo nắng mưa, cua cá, hôm nay chững chạc trong bộ nâu sồng, tay cầm cây tre đực, xoăn xoăn, rắn chắc dẫn dầu bản tuổi tấn công ngôi nhà trường đồng niên 15, ông bố – chủ nhà vừa ngái ngủ quát “Rạ đình mà tìm”. Hai chục tay gậy tuôi 14 đổ xô về phía đình làng, chưa đến đình đã bị tuổi 15 bao vây, bịt kín hai đầu xóm. Gậy bắt đầu chạm nhau muốn toé lửa. Hai lứa tuổi “ổi ương” đánh nhau, không ai chịu ai, bởi họ đều xấp xi nhau, kẻ tám lạng người nửa cân, kẻ đánh người đỡ nhịp nhàng, giằng co.

Năm nào cũng có hai đồng niên đánh nhau. Tục này truyền từ thời cụ Trân Quôc Toàn, cụ tập trận để đánh giặc rồi truyền đên sau này, nét đẹp thượng võ để bảo vệ làng, bảo vệ lúa màu và an ninh khu vực. Ngày tất niên, các đồng niên hăm hở sắm khí giới là nhừng cây tre đực trong rặng tre xung quanh làng. Tre bị chặt phá ngổn ngang chỉ vì có cây đực xoăn xoăn ân giữa bụi. Chủ vưởn xót ruột như cào nhưng vẫn phải vui vì lệ làng bảnị tuổi 14 rút về vườn đền. Còn tuổi 15 tụ ờ hai dài muống nhà đình, Trưởng đồng niên 14 trán vã mồ hôi nhũ muốn rút kinh nghiệm về trận đánh sáng nay, vẻ mặt trang trọng của Trưởng đồng niên thoáng bối rối. Vườa đền không chi có thảm cỏ xanh phăng phiu, không chfl có gốc nhãn xù xỉ với những tán lá nhỏ xào xạc, vư« đinh no nê hơn nhờ rổ bánh chưng và nước uổng, nỉui sáng bừng lên nhờ vẻ mặt hồng hào, tươi rói của Thắn* người con gái họ Tân. Cô 14 tuổi, bàng năm với cáH đàn ông choai choai. Gái thập tam, nam thập lục, cô nhi chim công xà xuống đám con trai den đúa. Thắm gọl gàng trong bộ nâu sồng cùng chiếc dây lưng đỏ chóiỊ củng cây gậy còn óng màu xanh.

– Em cũng đang 14 tuổi, xin nhập trận với các anh. I

Đơn nhập hội của cô là mấy cặp bánh chưng còn ỉ nóng, dẻo. Đám con trai nghịch như nguỵ bổng im phắc. Họ phân vân trước một tân binh rực rỡ, liễu yếu đào tơ. Nhưng sau cùng Truởng đồng niên phải quyết.

Chi sợ cô làm quẩn chân nam giới, cô chi làm đẹp vườn đền thôi chứ không đánh nôi bản tuôi mười lăm dâu.

Chàng trai mười bốn tuổi thoáng thấy Thắm cũng có cây gậy xanh rờn, chàng dõng dạc:

– Nếu cô tháng bọn tôi sỗ két nạp.

Chàng trai cầm gậy đi một bài võ, đoán chàng giơ cây gậv đánh thịch xuống nền đất, Thẳm cầm gậy, dáng cô mềm mại. uyển chuyển theo hài võ. Đám con trai trố mắt. cây gậy trưởng đồng niên và cô giái chạm nhau chan chát, dường gậy vừa mềm mại, vừa rắn rỏi. người tiến kẻ lui, cây gậy của chàng trai bỗng liệng di bất lực.i Chàng không thể chống dược đòn. Cây gậy văng ra. Chàng Thứ dồng niên sốt ruột múa tít cây gậy tiến vào cùng chỉ được một hiệp, chàng bị Thăm dồn dến tận cuối vườn.

Thắm chính thức được bản tuổi mười bốn kểt nạp.

Nhà Tân ông toạ lạc xóm Đả, ấp Trang Liệt, rộng rãi, khang trang, Tân ông có tiếng giàu cỏ trong ấp. Ông sở hữu ba mươi mẫu dồng điền, của nả, thóc lúa chất đây. Thăm dược chiều chuộng, được học tam tự kinh và học cả môn mà phái nữ kiêng dè: Môn võ. Một khu vườn rộng, không có hoa màu mà giăng đẩy vết chân của Quận Thanh vả đám người học vỗ. Quận Thanh được triều đình bổ nhiệm làm quan vùng Đông Ngàn.

Tử miền trung khô cán Ngải bị Trang Liệt mê hoặc bởi dấl ké ngí.H, bơi con người thanh tao, lịch lâm, sự “hèn Đông Ngán bẳng người sùng thiên hạ”. Ngài ngất ngây vẻ bừng sáng của con gái Tân ông, cô xem võ và đòi Ngái truyền võ. Ngải vô cùng phân vân trước một cô gái dịu dảng muốn Ngài truyền những chiêu cứng rán. Thắm bị cuốn vảo những miếng đánh tài hoa hiệu quả mả Quận Thanh truyền cho trai Sặt, đến khi Quận Thanh nhận môn dệ mới thi Thám tỏ ra vô củng xuất sác, cô tiếp thu tối đã những chiêu võ của Ngài. Ngài giảng một, cô hiểú mười. Ngài ngạc nhiên trước dường đao sác sảo hơn người, đường đao lấp loáng, che chán…. khiến chủ nhân của nó công kích mọi nẻo mà vẫn an toàn, tấn công tới tấp mà vẫn ngăn ngừa phản trác. Vài ba tháng Quận Thanh đã vắt kiệt bài giảng của minh. Ngài tuyên bố không bao giờ hết nhừng miếng vỗ độc dáo.

Khoá học kết thúc bàng một cuộc trình diễn, các vỗ sinh được dịp thi thố tài năng. Vườn nhà Tân ông như mở hội, suốt ngày huyên náo bởi tiếng la hét, tiếng gậy 1 trẻ, tiếng huỳnh huỵch cùa những miếng võ nặng ký. Ị

Như mọi võ sinh, Thám bước ra giữa vườn mời mọc, thách thức, chiếc gậy tre xanh óng, vụng lên uyển chuyển nhumg dứt khoát. Thắm gọn gàng xinh xắn bởi chiếc bao lưng đỏ, nhờ chiếc gậy trở lên mềm mạì. Các chàng trai dứng như trời chồng trước vẻ đẹp cứng rắn

cùa người con gái đang đển tuổi bừng nở. Môi dỏ, mii sáng, dáng vỏc toát lên vé cán dổi, đầy dặn. Đoi thù vói Thám iả một chàng trai lởn tuổi. Chảng di cày nhiều hon tập vỗ, những cú ra đòn của chảng thường đảnh váo trâu, vào bỏ, bát chúng đi đúng luống, đang lần lượt cuộn lên như sóng. Các chú trâu, chủ bò qua tay chảng dèu trớ nén nể nếp, ngoan ngoãn. Còn bây giờ chăng phải chinh phục một cây gậy “Liễu yểu đảo tơ”, cánh tay cuồn cuộn của chảng tưởng nhấc bổng một cây cột chứ chưa nói đến cây gậy trẻ bé bỏng. Chàng không ngời cây gậy của chàng bị chắn ngang giữa chừng, rối vội vã dỡ một cú tạt sườn, tránh một đốc gậy lao thẳng vảo mặt, gạt một đường phạt chéo,

Một loạt đòn khiến chàng trai không kịp phản công, chảng vội vã chống đỡ mọi chiêu vây quanh thẩn chàrig. Càng đánh, cây gậy của chảng càng trờ nên vụng về, kềnh càng. Rồi cuối cùng chàng đánh tháo lui khỏi củ đánh cuối cùng của cô gái.

Vò sinh xuất sẳc nhất của đám học trò ngồi bệt bên gốc khế xù xì thở phì phò. Nhũng cặp mất ngơ ngác không tin vào mắt minh, không tin vào trận đánh sắc xảo cùa Thẳm. IÍỌ nhìn nhau, truyền cho nhau vẻ ái ngại. Nếu thua Thắm thì mặt mũi dể vào đâu.

Cả khu vườn im phắc. Các cây gậy ngủ yên trên cặp đùi do ra, im ắng, ngượng ngùng. Tài traỉ nhất đám lại

phải rê gậy trước một cô gái xinh xắn. Rồi các cặp mắt đọng lại trên gương mặt đỏ phừng cùa Quận Thanh.

– Ngải vào đi, Ngài cứu vót thế trận của cánh đàni ông chứ!?

Quận Thanh miên cưỡng đi một đường gậy tít lừ. Ị Chàng đào tạo cho Trang Liệt biết bao tay võ ữẻ tuổi để họ giữ xóm, giữ làng, giữ lúa ngô khoai sán và ròi để họ có xung lính thì cũng thành thạo. Còn giờ, ngài phải trực tiếp so gậy, kiểm tra trình độ cùa cô võ sinh mà mình yêu mến.

Cuộc đấu gậy vì thế sẽ không cân sức giữa một cô gái Trang Liệt với một quan võ triều đình. Ngài không thể đánh áp đảo cô gái, không thể gây chấn thương nhỏ cho cô. Vì thế nhiệm vụ của Ngài là chống đờ những đòn tiến công của cô, đồng thời giữ cho mình ở thế an toàn. Thắm đấu với Quận Thanh, cô không thể tuần H như các đối thủ khác, dường võ cô phải sác xảo hơn; phải thiên biến, vạn hoá. Đúng thế, mới sang hiệp hai cô đã đồn Quận Thanh vào thế lúng túng, buộc Ngài phải lùi tít phía góc vườn. Đường gậy của cô vô cùng linh hoạt, vừa thủ vừa tiến khiến Quận Thanh khó bề chống đỡ

Quận Thanh vui vẻ chấp nhận thất thủ trước một tay 1 gậy đầy triển vọng. Tuy vậy, đến tối, khi trăng đầu tuần I đô làn sáng vàng loang lổ, nhàn nhạt xuổng khu vườn nhà Tân ông, Quận Thanh đã đến, Ngài thinh thoảng

vần nước nôi cùng Tẳn ông. Thím dang vui vé với cuộc dấu gậy sáng nay. cô không chi loại hảng loạt bạn bè đồng môn mả còn đánh lui cả vồ sư như Quận Thanh. Thấy bóng Ngài. Thám hớn hở: “Ngài đến định tỷ thi với môn sinh chăng”, không ngờ Quận Thanh nhận lởi ngay: “Ta muốn đấu lại với em hai keo trông mèo mở mắt”, “bàng gậy hay bàng lay”, “Tay không”. Họ kéo nhau ra vườn dã sáng bừng ánh trăng, vừa đi họ vừa sắn tay áo gọn gàng, họ dôi diện nhau, đứng tấn. Bổn nắm dẩm giơ lên, nửa như che mặt, nửa như che bụng. Họ dền dứ như thăm dò, đo đoán chiêu võ mà đổi phương sử dụng, rồi bất ngời Thắm tung ra một loạt đòn về phía Quận Thanh, Ngài đỡ, chân nhẹ nhàng rê thành một vỏng tròn như chiếc compa quanh Thắm thành thử các đòn mà Thắm tung ra dều vô hiệu. Ngải mải mê vẽ một đường rích rắc bên đối phương rồi bất ngờ lao vụt ôm choàng tay khiến Thắm không kịp trở tay.

–                      Ngài dùng môn võ gì thế? – Thắm vũng vẫy.

–                      Môn: Làm rể Tân ông.

Thẳm dỏ mặt du Quận Thanh ngã xoài bên gốc khá, thấy Quận Thanh nằm im phác, Thắm hốt hoảng xốc Ngài lên dể Ngài choàng bấu cổ mình.

Mùa thu ấy, hai gia dinh trần Thanh Hoá và Kinh Bắc tổ chức hôn lễ, Thắm trở thành bà cổng Quận dâu tiên của Trang Liệt còn Quận Thanh cũng là người đầu tiên sa vào chĩnh gạo nhà Tân ông.

Hai vợ chổng Quận. Thanh sổng vui vẻ, hạnh phúc Ngoài công việc bận rộn nơi công đường, Ngải vẫn cùng vợ giúp các đồng niên trẻ tụ tập khu vườn nhà làn ông để luyện võ. Lại nhừng điệp khúc chí chát gậy đạp vảo nhau, lại những cú lăn xoài bên gốc khê.

Thời gian cứ dài dải trôi đi. Hạnh phúc của họ cứ dầy lên từng ngày. Đi dâu, ông bà Quận cũng bám sát bên nhau. Thậm chí cả việc binh, họ đêu như hình vói bóng, quân lính biết tiếng bà Quận vỗ nghệ cao cưởng nên mến lắm.

Cuộc sống cùa Quận Thanh cứ bình bình trôi đi yên ả bên người vợ trẻ, bên ông nhạc giàu có và chiều chuộng con cái, bên vườn cây với những trái khế mọng dường. Cuộ sổng cũng có lúc không mỉm cười với họ: Giặc giã! Ngài là Quận Công của triều dinh. Chiếu chỉ nhà vua đòi ngài đem tải năng dẹp giặc. Đường đao, mũi kiếm bấy lâu Ngài luyện đã có dịp thực hành. Ngài nhảy lên ngựa, đao kiếm, cung nỏ lủng củng rung lên đập nhẻ nhẹ lưng ngựa.

Ngài oai phong và rực rỡ lắm. Con ngựa thở phi phò, hai chân trước chồm lên diệu đà khoa khoang sức mạnh tiềm tàng. Ngựa và chù ăn ý lắm. Chỉ cần Ngài ra doi nó sỉ vút cong như một mũi ỉên phi đuổi bất kỳ kẻ địch nào. ở đấy, Tuyên Quang đang chờ Ngài. Gập ghềnh, hiểm trở hứa hẹn bao diều vinh quang và bất trắc. Võ tướng đi củng Ngài, đỏ là phu nhân Quận

Công, người dán bả đầu tiên của Trang Liệt ra trận. Bà tướng trẻ lén ngựa, dộng tác nhẹ nhàng lắm. Bộ giáp óng ánh vàng, thanh đao trong tay bà sáng bóng. Cặp vợ chổng sóng ngựa bên nhau đẹp như huyền thoại. Họ phải chất ở đây chờ giặc, sau những dãy núi xanh thăm, sau nhũng thác nước mù mịt, chờ giặc sau những ngôi nhà xơ xác, sau những con giông xoáy bịt bùng. Trại của họ bị ngập chìm trong bóng dêm. Những ngọn đuôc binh thản cháy. Những tổp lính lù lượt tuần tra từng canh giờ. Đêm dần trôi trên đầu lính canh với chiếc nón lá bé xíu, khuôn chặt bộ mặt ngái ngủ phờ phạc.

Bỗng nhiên ti.ếng vó ngựa dẫm lên màn đêm dồn dập. Tiếng tên bay vun vút, tiếng binh khí loảng xoảng. Quận Thanh choàng dậy, Ngài nhanh nhẹn nhảy lên ngựa chiến dẫn đầu tốp lính biến vào đêm tối truy sát giặc. Các trại lần lượt náo động. Ngựa người lỉnh tráng xô vào đêm. Tiếng huyên náo rộ lên khắp vạt đồi, đã có tiếng hò hét lẫn với tiếng gươm đao sắc lạnh. Mũi tiến của Quận Thanh tự nhiên im hẳn, nỗi lo hằn lên gương mặt bà Cống Quận. Hinh như Ngài đã gặp chuyện chẳng lành, giọng bà vang trong đêm tối, khích lệ binh sỹ, lệnh của bà truyền di ràn rạt, các tay cung đều sẵn sàng, các tay đao hếch trên đầu ngựa, lấp lảnh ánh lửa. Đêm tối không thể dàn trận, không thể lộ diện, không thể đổt đuốc soi đường. Lính của bà hoà vào đêm, chỉ có cung và đao hếch lên sẵn sàng. Bọn giặc tưởng tiêu diệt được Quận Thanh, chúng vui mừng nổi lửa, đuốc sáng rực vạt

đôi. Bất ngờ, trận mưa tên trút xuông, tiêng ngựa hý vang rền. Bà cống cùng các binh sỹ xông vào đám tàn quán, ngọn đao từ tay bà bay ngang, bay dọc. Đuôc vần sáng bập bùng trên xác lính ngôn ngang. Ngựa vần phi ràn rạt trên thân cây lúp xúp. Cây đao như say trong vũ điệu diệt thù. Bà Cống sau một đêm đã cùng binh sỹ Đông Ngàn diệt gọn giặc ở Tuyên Quang, giữ yên bình cho cả một vùng rừng núi. Không ngờ đoạt được chiến công hiển hách bà đã trở thành người goá bụa, chồng bà – Quận Thanh đã hy sinh anh dùng, bà trở về báo tin thẳng trận trước vua Lê với vành khăn tang đính trên ị dầu. Vua cảm động lắm, Người nữ tướng Trang Liệt dã I hy sinh cả gia đình để giữ yên Tuyên Quang và giữ yên cho Đại Việt: “Ta không biết thưởng gì cho xứng đáng với hy sinh và chiến công của người?”

– “Dạ ! Bệ hạ cho thần một ít đất đai để thần vui với ruộng vườn”.

Bà đến Yên Thường để nhận phần đất nhà vua bani thường, Trông bà vẫn gọn gàng, xinh xắn như cô gái Trang Liệt năm xưa. Một giọt lệ nhỉ xíu ân trong khoẻ mắt. Đà nhớ người chồng trẻ và dân dã tổt bụng của mình. Ngài đã lập công cùng bà và phẩn thưởng này chính là phần thưởng của Ngài cho bà.

Bà được đức vua phong Quận Công.

Đứng trên gò đất Yên Thường, bà rút bên thắt lưng cây đao nhỏ, cây đao đã đi cùng bà bao trận mạc. Người

bà hơi rún, quay một nửa vòng mèm mại. Nom bi như vận dộng viên ném đĩa thời nay. Bả vung dao, lưỡi dao bay vút loang lonags cắt ngang mảng náng đó trắng dông Yên Thường, quan dịa chính đo và trao mười mẫu ruộng cho bà. Đỏ là Thửa “Đao điền” mả vua ban tặng.

Vắng chổng bà đau đơn lắm, thấng trận bà đã phải trả giá đến vô cùng. Xa xót, thẫn thờ, mệt mỏi bà quỵ xuống trong nhiều ngày. Rồi người võ tướng Trang Liệt cũng tự đứng dậy, bà khoả lấp nỗi đau bằng cánh đồng lúa trĩu bông do vua ban tặng, bằng buổi tập luyện võ nghệ cho các đồng niên Trang Liệt. Dinh Quận Công của bà không còn phủ sắc màu u ám mà ắp dầy những âm thanh chói chang của gậy, ắp đầy tiếng hò reo của những ngày tập trận.

Ngày 22 tháng 11 năm Canh Dần

quantrivien 02/12/2013